حکم دادگاه چه جزئیاتی دارد؟

کلمه دادنامه برای اکثریت کلمه‌ای آشنا اما همزمان غریبه است. اگر برای شما هم سوال است که دادنامه یعنی چه، تا پایان این مطلب با من همراه شوید تا مفهوم کامل دادنامه را به دست آورید.

تعریف دادنامه

دادنامه به رای مکتوب قاضی گفته می‌شود که پس از ختم رسیدگی‌ها نسبت به پرونده صادر می‌نماید. پس برای آن که دادنامه را بهتر درک کنیم با تشریح هر یک از شروط تعریف فوق ادامه می‌دهیم:

دادنامه رایی مکتوب است

این عبارت ساده دو شرط مهم را به ما نشان می‌دهد. اول آن که دادنامه یک نوع رای است. در نتیجه شامل بخش‌های مختلفی خواهد بود که در بخش‌های بعدی توضیح می‌دهیم و نیز نظر قاضی را منعکس می‌نماید.

نکته دیگر آن که رای که در قالب دادنامه خود را نشان می‌دهد، ضرورتا باید به صورت مکتوب اعلام شود.

در نتیجه نه تنها قاضی از اظهار نظر در حین رسیدگی و حتی پس از اعلام ختم رسیدگی قانونا منع شده است، بلکه حتی در منصب اعلام رای نیز، نمی‌تواند نظر و حکم خود را به صورت شفاهی اعلام نماید و حتما باید کتبا اعلام نظر نماید.

دادنامه رای قاضی است

از این عبارت نیز به دست می‌آید که دیگر مقامات که در مسیر حرکت یک پرونده حقوقی یا کیفری از اولین طرح دعوا تا مجموع فرآیند رسیدگی و ختم دادرسی، اختیارات و صلاحیت‌هایی را بر عهده دارند، هیچکدام نمی‌توانند نسبت به اعلام رای در قالب دادنامه اقدام نمایند.

نکته دیگری که به دست می‌آید عبارت است از اینکه تنها قاضی رسیدگی کننده به پرونده نسبت به آن پرونده صلاحیت صدور رای دارد.

همچنین از آنجا که دادنامه را رای مکتوب قاضی دانستیم، مشخص می‌شود که کتابت رای به عهده قاضی رسیدگی کننده است، لیکن آماده‌سازی رای جهت ابلاغ به طرفین به عهده مسئولین دفتر قاضی است.

در نهایت آن که، طبیعتا چنانچه رای توسط قاضی نوشته و مهر و امضا نشده باشد، اعتبار نداشته و نمی‌توان آن را دادنامه نامید.

دادنامه پس از ختم رسیدگی تنظیم می‌شود

ختم رسیدگی شاید به نظر نیاید اما در واقع یک مرحله از رسیدگی است که فرآیند مختص به خود را دارد. در واقع پس از آن که قاضی رسیدگی کننده جلسه یا جلسات رسیدگی را به فراخور نیاز تشکیل داد، ادله و اسناد لازم را مطالعه و اظهارات طرفین، در صورت وجود شهادت شهود، گزارش کارشناسان و موارد دیگر را بررسی کرد، نوبت به مرحله ختم دادرسی می‌رسد.

به عبارت دیگر، فرآیند رسیدگی اعم از آن که در یک جلسه انجام شود و یا چند جلسه متعدد به طول انجامد، همگی پیش از اعلام ختم دادرسی قرار دارند. لیکن زمانی که قاضی رسیدگی کننده به اقناع وجدان رسید و ختم رسیدگی را اعلام نمود، دیگر هیچ گونه دفاع یا ادله جدیدی قابل ارائه نخواهد بود.

در این مرحله تنها نوبت به تنظیم رای در قالب دادنامه خواهد رسید و پس از کتابت رای، فرآیند رسیدگی به صورت کامل خاتمه یافته است.

دادنامه نسبت به پرونده صادر میشود

این عبارت یک شرط ایجابی و یک شرط سلبی را در دل خود دارد.

با این توضیح که در شرط ایجابی، قاضی رسیدگی کننده را ملزم می‌سازد که نسبت به کلیه موضوعات پرونده که در دادخواست یا شکواییه مطرح شده است اعلام نظر مکتوب نماید.

البته قاضی این اختیار را دارد که برای بخش‌های مختلف پرونده به صورت مجزا رای صادر نماید، مشروط بر آن که اجزای پرونده قابلیت تفکیک از هم را داشته باشند.

از سوی دیگر، و به عنوان شرط سلبی از عبارت فوق، به دست می‌آید که قاضی نمی‌تواند راجع به هیچ موضوعی که در پرونده و در شرح دادخواست یا شکواییه مطرح شده است اعلام نظر نماید.

به عبارت ساده‌تر، قاضی نمی‌تواند مازاد بر پرونده اعلام نظر کند. حتی اگر اصل موضوع پرونده بخش‌های فرعی داشته باشد، مادامی که مبدا قانونی برای رسیدگی به آن‌ها وجود نداشته باشد، برای مثال خواهان رسیدگی به آن را مطالبه نکرده باشد، قاضی نمی‌تواند راسا در آن ورود نماید.

برای مثال چنانچه خواهان استرداد یک دستگاه خودرو را مطالبه کرده باشد اما نسبت به مطالبه خسارات در دادخواست خود موضوعی را قید نکرده باشد، قاضی رسیدگی کننده تنها می‌تواند در رابطه با استرداد خودرو اعلام نظر نماید و نمیتواند راسا نسبت به پرداخت خسارات نیز حکم صادر نماید.

اما برعکس، چنانچه همان شخص در دادخواست خود هم استرداد اصل خودرو را مطالبه کرده باشد و هم پرداخت خسارات را، قاضی رسیدگی کننده قانونا موظف است که در رابطه با هر دو خواسته خواهان تعیین تکلیف نماید.

ارکان دادنامه

حال که با دادنامه و شروط تشکیل آن آشنا شدیم، نوبت به توضیح برگ دادنامه و معرفی ارکان آن می‌رسد. توضیح آن که دادنامه به عنوان رای مکتوب قاضی، قطعا از ارکان چندگانه‌ای تشکیل شده است که به شرح ذیل خواهد بود.

اطلاعات پرونده

شماره‌های مربوط به پرونده همچون شماره پیگیری و شماره دادنامه در قسمت بالایی دادنامه قید می‌شود. به کمک این شماره‌ها می‌توان به مجموع اسناد مربوط به پرونده دسترسی یافت.

مشخصات طرفین

طرفین یک پرونده اعم از خواهان و خوانده، شاکی و مشتکی‌عنه، وکلای ایشان و دیگر اشخاص ثالث که به طرق قانونی در پرونده ورود کرده باشند، تماما با قید مشخصات در ابتدای دادنامه معرفی می‌شوند.

همچنین خواسته خواهان نیز در پرونده‌های حقوقی در دادنامه قید می‌گردد.

گردش کار پرونده

گردش کار عبارت است از مختصری از سرنوشت پرونده از اولین اقدام تا حال حاضر که پرونده را برای صدور رای آماده ساخته است.

رای دادگاه

اصلی‌ترین بخش دادنامه، بخش رای قاضی است. در این بخش قاضی نه تنها نظر خود را بلکه دلایل و مستنداتی که به وی را به آن نظر رهنمون ساخته است را ذکر خواهد کرد. این بخش وظایف و آنچه که بر عهده هر یک از اطراف پرونده قرار خواهد گرفت را نیز تعیین می‌نماید.

ابلاغ دادنامه

ابلاغ به معنای تحویل دادن دادنامه به اشخاص ذی‌نفع شامل طرفین اختلاف و احتمالا وکیل آن‌ها است.

بخش پایین دادنامه به ابلاغ اختصاص یافته است. نسخه اول دادنامه شامل نام و امضای قاضی و نسخه دوم شامل تنها نام قاضی است.

با این حال امضا مامور ابلاغ در ذیل دادنامه قید می‌گردد که حکایت از نحوه ابلاغ دادنامه خواهد داشت.

شما می‌توانید برای مراحل اجرای احکام مشاوره حقوقی تلفنی یا حضوری دریافت کنید.