آب دیونیزه چیست + کاربرد و تفاوت آب دیونیزه با آب مقطر💧

آب دیونیزه یکی از انواع آب های تصفیه شده است که در فرآیندهای صنعتی، علمی، پزشکی و خانگی برای بسیاری از اهداف گوناگون استفاده می شود. این آب که به عنوان آب فاقد یون یا آب دیونیزه شناخته می شود، در واقع آبی است که تمام یون های موجود در آن از جمله یونهای مثبت و یونهای منفی حذف شدهاند. این ویژگی به آب دیونیزه این امکان را میدهد که در بسیاری از فرآیندها و صنایع به عنوان یک ماده خالص و بدون آلودگی عمل کند.در ادامه با پایگاه اطلاع رسانی صنعت همراه باشید تا با آب دیونیزه و تفاوت آن با آب مقطر بیشتر آشنا شویم.
معرفی آب دیونیزه
آب دیونیزه به آبی گفته میشود که از طریق فرآیند دیونیزاسیون تولید میشود. در این فرآیند، یونهای موجود در آب که معمولاً به صورت مواد معدنی در آب حل شدهاند، به کمک رزین های تعویض یونی از آب جدا میشوند. این آب فاقد تمام مواد معدنی، نمکها و یون های اضافی است که معمولاً در آب های طبیعی یا آب مقطر وجود دارند.
در فرآیند دیونیزاسیون، آب بهطور معمول از دو ستون عبور داده میشود. ستون اول حاوی رزین های کاتیونی است که یونهای مثبت همچون کلسیم، منیزیم و سدیم را جذب میکند. ستون دوم رزین های آنیونی دارد که یون های منفی مثل سولفات، کلرید و نیترات را جذب میکند. نتیجه نهایی آب دیونیزه است که هیچ یون یا ماده معدنی قابل تشخیص ندارد.
تفاوت آب دیونیزه و آب مقطر
آب مقطر نوعی آب خالص است که از فرآیند تقطیر حاصل میشود. در تقطیر، آب به حالت بخار درمیآید و بعد بخار دوباره به حالت مایع تبدیل میشود تا مواد حلشده در آب از آن جدا شوند. این فرآیند امکان دارد بعضی از مواد غیر فرار همچون بعضی از فلزات سنگین یا مواد آلی را از بین ببرد، اما نمیتواند تمامی یونها را از آب حذف کند.
مهمترین تفاوت آب دیونیزه با آب مقطر در روش تولید آنها است. در حالی که آب مقطر عمدتاً از طریق تبخیر و تقطیر تولید می شود، آب دیونیزه با استفاده از رزین های تعویض یونی تهیه می شود که همه یونهای موجود در آب را حذف میکند. به همین خاطر، آب دیونیزه معمولاً خلوص بالاتری نسبت به آب مقطر دارد و در بعضی از کاربردها میتواند انتخاب بهتری باشد.
فرآیند تولید آب دیونیزه
در فرآیند تولید، ابتدا آب از طریق فیلتراسیون اولیه به منظور حذف ذرات بزرگ و آلودگیهای معلق، تصفیه می شود. سپس این آب وارد ستون های رزین تعویض یونی می شود.
- رزینهای کاتیونی: این رزین ها یون های مثبت همچون کلسیم، منیزیم و سدیم را جذب میکنند. یونهای جایگزین این رزینها، هیدروژن (H+) هستند که به یونهای مثبت آب تبدیل میشوند.
- رزینهای آنیونی: این رزین ها یونهای منفی مثل سولفات، کلرید و نیترات را جذب کرده و یونهای جایگزین آنها هیدروکسیل (OH-) هستند که با یونهای هیدروژن ترکیب می شوند و آب خالص (H2O) تولید می شود.
این فرآیند باعث می شود که تمام یونهای موجود در آب حذف شده و آب باقی مانده به شکل کاملاً خالص به عنوان آب دیونیزه شناخته شود.
کاربردهای آب دیونیزه
در صنایع شیمیایی و دارویی: آب دیونیزه در صنایع شیمیایی و دارویی برای تولید محصولات شیمیایی و دارویی بسیار دارای اهمیت است. در این صنایع، هرگونه آلودگی ناشی از یونها میتواند فرآیند تولید را مختل کند و به کیفیت محصول نهایی آسیب بزند. به خصوص در صنعت داروسازی که نیاز به دقت بالا در تهیه داروها و فرمولاسیون ها وجود دارد، استفاده از آب دیونیزه برای حل کردن مواد شیمیایی و تولید داروها بسیار الزامی است.
در صنایع الکترونیکی: در صنعت الکترونیک، از آب دیونیزه برای تمیز کردن و شستشوی قطعات حساس الکترونیکی همچون تراشه ها، بردهای مدار چاپی (PCB) و دیگر تجهیزات استفاده می شود. این قطعات بسیار حساس به آلودگی ها و یون ها هستند و هرگونه آلایندگی میتواند کارکرد آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
آب دیونیزه به دلیل عدم وجود یون ها، از ایجاد هرگونه خوردگی یا آسیب به قطعات جلوگیری میکند و باعث می شود که قطعات الکترونیکی تمیز و عملکرد مطلوب خود را حفظ کنند. در این صنعت، کیفیت شستشو و تمیزی قطعات تأثیر زیادی بر عملکرد نهایی دستگاهها و تجهیزات الکترونیکی داشته باشد.
در آزمایشگاهها: آب دیونیزه یکی از مهم ترین مواد مورد استفاده در آزمایشگاه ها است. در آزمایشگاه های شیمیایی، زیستشناسی، داروسازی و بسیاری دیگر از زمینه ها، دقت و صحت آزمایش ها اهمیت زیادی دارد. آب دیونیزه به عنوان یک حلال خالص برای تهیه محلول های شیمیایی، شستشوی ظروف آزمایشگاهی و انجام آزمایش های حساس استفاده می҅شود.
در تولید مواد غذایی و نوشیدنی: در بعضی از فرآیندهای تولید مواد غذایی و نوشیدنی، استفاده از آب دیونیزه میتواند به حفظ کیفیت محصول نهایی کمک کند. به خصوص در تولید نوشیدنیها، آب دیونیزه میتواند از ایجاد طعمها و بویهای نامطبوع ناشی از مواد معدنی و یونهای موجود در آب جلوگیری کند. این امر موجب میشود که طعم و کیفیت محصول نهایی بهبود یابد و مصرفکنندگان از یک محصول بیعیب و نقص برخوردار شوند.
در سیستمهای خنککننده: آب دیونیزه در بسیاری از سیستمهای خنککننده صنعتی استفاده میشود. به خصوص در سیستمهای خنککننده نیروگاهها، ماشینآلات و تجهیزات صنعتی، استفاده از آب دیونیزه به دلیل عدم وجود مواد معدنی میتواند از ایجاد رسوب در لولهها و تجهیزات جلوگیری کند و عملکرد سیستم خنککننده را بهبود بخشد.
در خودروها و سیستمهای تهویه: در سیستمهای تهویه و رادیاتور خودروها از آب دیونیزه برای جلوگیری از تشکیل رسوب در سیستم خنک کننده و افزایش عمر موتور و دیگر اجزای حساس خودرو استفاده میشود. در بعضی از خودروها، آب دیونیزه به عنوان مایع خنک کننده در رادیاتورها و سیستم های تهویه استفاده می شود تا از تجمع رسوبات معدنی و کاهش کارایی سیستم جلوگیری شود.
مزایا و معایب آب دیونیزه
۱٫مزایا
- خلوص بالا: آب دیونیزه به علت حذف کامل یونها، در مقایسه با سایر انواع آبها، بیشترین میزان خلوص را دارد و برای بسیاری از کاربردهای حساس مناسب است.
- عدم رسوب مواد معدنی: آب دیونیزه به دلیل نداشتن مواد معدنی و یونها، از ایجاد رسوب در سیستمها و دستگاهها جلوگیری میکند.
- عدم تاثیرات شیمیایی: این آب به دلیل عدم وجود یونهای خارجی، در بسیاری از فرآیندهای شیمیایی و صنعتی هیچ گونه تاثیری بر ترکیب شیمیایی مواد ندارد.
۲٫معایب
- عدم مواد معدنی مفید: استفاده از آب دیونیزه برای مصرف خوراکی توصیه نمی شود، زیرا این آب فاقد مواد معدنی ضروری همچون کلسیم و منیزیم است که برای سلامت بدن الزامی هستند.
- هزینه بالا: تولید آب دیونیزه به دلیل نیاز به تجهیزات ویژه همچون رزینهای تعویض یونی و فرآیندهای پیچیده، هزینه بیشتری نسبت به آب مقطر دارد.
نکات مهم در استفاده از آب دیونیزه
- نگهداری مناسب: آب دیونیزه باید در ظروف ویژه نگهداری شود تا از آلودگی مجدد آن جلوگیری شود. این نوع آب به سرعت یونها را جذب میکند.
- عدم مصرف خوراکی: آب دیونیزه برای مصرف انسانی مناسب نیست و بهتر است برای شرب از آب معمولی استفاده شود.
آب دیونیزه یکی از مهم ترین انواع آب های تصفیه شده است که در صنایع گوناگون، آزمایشگاه ها و فرآیندهای شیمیایی و دارویی کاربرد زیادی دارد. این آب به دلیل خلوص بالا و عدم وجود یونها، در بسیاری از کاربردها به عنوان یک ماده پایه و اساسی استفاده می شود. با این حال، تولید آن هزینه بر است و استفاده از آن برای مصارف خوراکی توصیه نمی شود. انتخاب بین آب دیونیزه و آب مقطر بستگی به نوع کاربرد و نیازهای خاص هر صنعت یا فرآیند دارد. مجموعه صنعتی آویسا شیمی طب به نشانی اینترنتی www.avisachemistryteb.com یکی از مراکز تولید انواع آب مقطر و آب دیونیزه می باشد که می توانید به صورت جزئی یا فله خرید خود را از این مرکز انجام دهید.