جلوگیری از بی عدالتی با شکایت مالیاتی

مالیات پولی است که مردم به دولت پرداخت می کنند تا با آن خدمات عمومی مثل آموزش، درمان، امنیت، حمل ونقل، جاده، آب، برق، فضای سبز، پاکسازی محیط، ساخت بیمارستان و هزار کار دیگر انجام شود. مالیات گرفتن یعنی دولت برای تأمین هزینه‌های کشور به کمک مردم نیاز دارد. بدون مالیات، کشور نمی تواند به درستی اداره شود و امکانات عمومی نمی تواند گسترش پیدا کند.

پرداخت مالیات فقط یک دستور قانونی نیست. این کار نشانه مسئولیت پذیری شهروندان است. همه ما از خدمات عمومی استفاده می کنیم، پس باید در پرداخت هزینه آن هم شریک باشیم. دولت هم در مقابل وظیفه دارد که مالیات را عادلانه بگیرد، از آن درست استفاده کند و شفاف عمل کند.

اگر مالیات بر اساس توان مالی هر شخص گرفته شود و بین افراد تبعیض نباشد، مردم با رضایت بیشتری آن را پرداخت می کنند. اما اگر مالیات گرفتن ناعادلانه باشد، افراد احساس بی عدالتی می کنند، اعتمادشان به قانون و دولت کم می شود و حتی ممکن است نخواهند دیگر مالیات بدهند. پس اگر بخواهیم همه مشارکت کنند، اول باید مطمئن شویم که مالیات عادلانه است. در اینجا، مشاوران مالیاتی مانند مرکز مشاوره حقوقی و اقتصادی بانا نقش بسیار مهمی ایفا می کنند.

حد دریافت مالیات، رعایت عدالت است

درست است که دولت حق دارد مالیات بگیرد، ولی این کار باید با رعایت عدالت باشد. عدالت یعنی هر کسی به اندازه توان مالی اش مالیات بدهد. عدالت یعنی قانون برای همه یکی باشد. عدالت یعنی هیچ کس به خاطر شغل، قومیت، محل زندگی یا رابطه ای که دارد، کمتر یا بیشتر از حقش مالیات ندهد.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، به صراحت به این موضوع پرداخته شده است. اصل نوزدهم قانون می گوید مردم از هر قوم و قبیله ای باشند، از حقوق برابر برخوردارند. یعنی همه در برابر قانون باید یکسان دیده شوند. اصل بیستم می گوید همه افراد کشور بدون تبعیض از حمایت قانون برخوردارند. پس اگر دو نفر فعالیت اقتصادی مشابه دارند، نباید یکی مالیات بیشتری بدهد فقط چون در شهر یا صنف دیگری است.

اصل پنجاه و یکم قانون اساسی از همه مهم تر است. این اصل می گوید هیچ مالیاتی را نمی شود گرفت مگر با قانون. یعنی دولت، اداره مالیات، یا هیچ نهاد دیگری نمی تواند بدون اینکه در قانون تصویب شده باشد، مبلغی را به عنوان مالیات یا جریمه از کسی بگیرد. اگر چیزی در قانون نیامده باشد، گرفتن آن خلاف قانون است و بی عدالتی محسوب می شود.

از طرف دیگر، اصول ۳۲، ۳۳ و ۳۶ قانون اساسی درباره قانونی بودن جرم و مجازات حرف می زنند. این اصول می گویند هیچ کس را نمی شود بدون قانون مجازات کرد. در مالیات هم همین طور است. اگر کسی اشتباه کرده، یا در پرداخت تأخیر داشته، باید بررسی شود که قانون دقیقاً چه گفته، و مجازات یا جریمه ای که اعمال می شود، دقیقاً با متن قانون همخوان باشد.

اگر دولت، اداره مالیات یا مأموران آن، خلاف این اصول عمل کنند، نتیجه اش بی عدالتی مالیاتی خواهد بود. در این حالت، فرد حق دارد اعتراض کند و جلوی این بی عدالتی بایستد.

در صورت بی عدالتی باید شکایت مالیاتی صورت بگیرد

اگر کسی حس کند که برگه مالیاتی اش اشتباه است، یا جریمه ای برایش آمده که منطقی نیست، یا با او برخورد ناعادلانه شده، نباید سکوت کند. چنین معضلاتی حتی برای کسب و کار های بزرگ و پلتفرم های دیجیتال وجود دارد.

راه قانونی برای اعتراض وجود دارد. قانون هم این مسیر را مشخص کرده و مردم می توانند از آن استفاده کنند.

اولین مرحله اعتراض اداری است. وقتی اداره مالیات برای کسی برگ تشخیص صادر می کند و می گوید باید فلان مبلغ را پرداخت کنی، آن فرد ۳۰ روز وقت دارد که اعتراضش را ثبت کند. این کار از طریق سامانه الکترونیکی مالیات انجام می شود. در این مرحله، شخص باید دلایل و مدارکش را ارائه دهد. شاید اداره مالیات قانع شود و برگه را اصلاح کند.

اگر اعتراض در اداره مالیات پذیرفته نشد، پرونده به هیأت حل اختلاف می رود. این هیأت سه نفره مستقل است و حرف های هر دو طرف را گوش می دهد. اگر هیأت تشخیص بدهد که مودی حق دارد، رای به نفع او صادر می شود. اگر رای بر خلاف نظر مودی باشد، او می تواند درخواست بررسی مجدد بدهد تا هیأت تجدید نظر پرونده را دوباره بررسی کند.

در صورتی که حتی بعد از هیأت تجدیدنظر هم مشکل حل نشد، شخص می تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند. این دیوان یک نهاد قضایی رسمی است و کارش رسیدگی به شکایت مردم از نهادهای دولتی است. اگر دیوان بفهمد که قانون رعایت نشده یا مودی به ناحق متضرر شده، می تواند رای قبلی را باطل کند یا دستور اصلاح بدهد.

علاوه بر این، اگر کسی حس کند که مأمور مالیاتی به او بی احترامی کرده، یا قانون را رعایت نکرده، یا رفتار تبعیض آمیز داشته، می تواند از خود مأمور هم شکایت کند. این شکایت را می توان به واحد حراست یا سازمان های نظارتی گزارش داد. مهم این است که هیچ کس بالاتر از قانون نیست، حتی مأمور دولت.

همه این مراحل برای این هستند که اگر بی عدالتی اتفاق افتاد، کسی احساس نکند تنهاست یا بی پناه مانده است. اگر افراد مسیرش را بلد باشند و پیگیر حقشان باشند، قانون از حق مردم دفاع می کند.

مرکز مشاوره حقوقی و اقتصادی بانا در کنار مؤدیان مالیاتی

گاهی مردم نمی دانند که چطور اعتراض کنند، یا از اصطلاحات قانونی سر در نمی آورند، یا از فرآیند شکایت می ترسند. همین باعث می شود که خیلی ها از حقشان بگذرند و مالیاتی را بپردازند که اصلاً نباید می پرداختند. موسسه مطالعات توسعه و رقابت (بانا)، که هدفش حمایت از عدالت اقتصادی است، تلاش می کند در این مسیر همراه مردم باشد.

ما در بانا باور داریم که همه باید دسترسی به اطلاعات مالیاتی داشته باشند. ما کمک می کنیم مردم بفهمند چه حقوقی دارند، چطور باید اعتراض کنند، و چه مدارکی لازم است. حتی اگر لازم باشد، در تنظیم اعتراض یا توضیح پرونده کمک می کنیم.

همچنین ما تلاش می کنیم قانون ها و بخشنامه های جدید را به زبان ساده توضیح بدهیم، تا همه بتوانند بفهمند چه چیزی تغییر کرده و چه تأثیری در مالیات آن ها دارد. وقتی قانون را ساده کنیم، دیگر فقط وکلا یا کارشناسان مالیاتی نیستند که از آن سر در می آورند، بلکه همه مردم می توانند آگاه شوند.

ما دنبال این هستیم که عدالت مالیاتی فقط یک شعار نباشد، بلکه در عمل اتفاق بیفتد. این اتفاق وقتی می افتد که مردم آگاه باشند، قانون شفاف باشد، مأموران درست عمل کنند، و امکان اعتراض هم برای همه فراهم باشد.

در بانا، ما در کنار شما هستیم. اگر احساس می کنید میزان قبض مالیاتی که برایتان آمده ناعادلانه است، اگر حس می کنید در روند رسیدگی حقی از شما ضایع شده، یا اگر حتی نمی دانید که باید از کجا شروع کنید، ما همراه شماییم تا این مسیر را با خیال راحت و درست طی کنید. عدالت مالیاتی حق شماست. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید از طریق این لینک با مشاوران مالیاتی ما در ارتباط باشید.