موتور برق چیست؟ آیا موتور برق با ژنراتور فرق دارد؟ در چه جاهایی از دیزل ژنراتور استفاده می‌شود؟ مهم‌ترین تفاوت الکتروموتور با موتور برق در چیست؟ اینها سوالات رایج و پرتکراری هستند که معمولاً افراد هنگام خرید دستگاه‌های تامین برق با آن‌ها مواجه می‌شوند.
در بسیاری از مواقع ممکن است برق مراکز مختلف قطع شود و یا کلاً برای چند روز عمل برق‌رسانی به آنجا انجام نشود. همچنین در برخی از مناطق ایران هنوز عملیات برق‌رسانی انجام نشده است و مردم برای تامین برق خود باید از دستگاه‌های خاصی استفاده کنند.
برای اینکه بتوانید دستگاه موردنظر خود را برای تامین برق انتخاب کنید، باید قبل از هر کاری دستگاه‌های مختلفی مانند موتور برق، ژنراتور، دیزل ژنراتور و الکتروموتور را بشناسید. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا تمام این دستگاه‌ها را معرفی کنیم و سپس مهم‌ترین شباهت و تفاوت آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.
موتور برق چیست و چه کاربردی دارد؟
موتور برق به دستگاهی گفته می‌شود که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. در واقع این دستگاه قادر است سوخت‌های مختلفی مانند بنزین، گازوئیل و گاز را به انرژی برق تبدیل کند. ازآنجاییکه کاربرد موتور برق در صنعت‌های مختلف زیاد است، معمولاً بیشتر افراد با نحوه کار آن آشنایی دارند.
نحوه کار موتور برق به این شکل است که یک موتور با استفاده از سوخت به حرکت در می‌آید و ژنراتور را می‌چرخاند. هنگامی که ژنراتور به حرکت در بیاید، امکان تولید برق را فراهم می‌کند. موتور برق انواع مختلفی دارد که موتور برق دیزلی (دیزل ژنراتور)، موتور برق بنزینی و موتور برق گازی یا گازسوز از جمله مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها به شمار می‌آیند.
مهم‌ترین و اصلی‌ترین کاربرد موتور برق، تامین انرژی برق برای مناطقی است که از این انرژی محروم شده‌اند. همچنین در مکان‌هایی که نیاز دائمی به برق دارند، برای جلوگیری از خسارات ناشی از قطعی برق، خرید این دستگاه را در دستور کار قرار می‌دهند.
ژنراتور چیست و چه کاربردی دارد؟
ژنراتور شباهت بسیار زیادی با موتور برق دارد. در واقع می‌توان گفت که ژنراتور هم مانند موتوربرق، سوخت‌های مختلف مانند بنزین، گازوئیل و گاز را به انرژی مکانیکی و سپس انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. دستگاه ژنراتور هم به چند دسته مختلف تقسیم می‌شود که موتور ژنراتور گازوئیل‌سوز (دیزل ژنراتور)، موتور ژنراتور بنزینی، موتور ژنراتور گازسوز مهم‌ترین آن‌ها هستند.
همچنین ژنراتورها بر اساس نوع جریان به دو دسته ژنراتورهای AC (جریان متناوب) و ژنراتورهای DC (جریان مستقیم) تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین و اصلی‌ترین کاربرد ژنراتور، تامین برق در شرایط اضطراری است. یعنی هر جایی که افراد به انرژی برق دسترسی نداشتند و یا برای یک بازه زمانی کوتاه دسترسی آن‌ها به برق قطع شد، می‌توانند با استفاده از ژنراتور آن را جبران کنند. البته برخلاف موتور برق، از ژنراتور برای تولید برق در توان‌های بالا استفاده می‌کنند.
دیزل ژنراتور چیست و چه کاربردی دارد؟
بیشتر مردم ایران دیزل ژنراتور را با نام برق اضطراری می‌شناسند، اما ساختار خاص این دستگاه باعث می‌شود که با موتور برق اضطراری تفاوت‌های کوچکی داشته باشد. در واقع دیزل ژنراتور به دستگاهی گفته می‌شود که سوخت گازوئیل را به وسیله توانایی چرخشی خود به انرژی برق تبدیل می‌کند. اگر بخواهیم طرز کار دیزل ژنراتور را بررسی کنیم، باید بگوییم که این دستگاه توانایی انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند.
یکی از ویژگی‌های دیزل ژنراتور که آن را از سایر مدل‌های دیگر متمایز می‌کند، سوزاندن سوخت (گازوئیل) در دمای بالاتر و دادن قدرت بیشتر به ژنراتور است. از دیزل ژنراتور زمانی استفاده می‌شود که برق منطقه‌ای قطع شود و یا کلاً در آن منطقه انرژی برق وجود نداشته باشد. البته ازآنجاییکه تجهیزات دیزل ژنراتور به نسبت موتور برق بیشتر است، می‌توان از آن برای تامین برق ساختمان‌ها هم استفاده کرد.
الکتروموتور چیست و چه کاربردی دارد؟
الکتروموتور از آن دسته ماشین‌های الکتریکی پرکاربرد است که نحوه فعالیت آن با موتور برق، ژنراتور و دیزل ژنراتور کاملاً فرق می‌کند. در واقع الکتروموتور بر خلاف موتور برق، ژنراتور و دیزل ژنراتور، انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. الکتروموتورها به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند که هریک از آن‌ها کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه انواع الکتروموتور را به همراه کاربرد آن‌ها معرفی می‌‌کنیم:
- الکتروموتور AC یا Alternating Current برای استفاده در صنایع مواد غذایی، پمپ‌ها، صنایع تجهیزات بسته‌بندی و…
- الکتروموتور DC یا Direct Current برای استفاده در گشتاورهای بالا مانند جرثقیل‌های فوق سنگین، آسانسورهای هیدرولیکی و…
- الکتروموتورهای خاص برای استفاده در پالایشگاه‌ها، صنایع پتروشیمی و…
تفاوت‌ها و شباهت‌ها
همان‌طور که مشاهده کردید، موتور برق، ژنراتور، دیزل ژنراتور و الکتروموتور از جمله دستگاه‌های کاربردی حوزه برق هستند که تفاوت‌ها و شباهت‌های خاصی باهم دارند.
موتور برق، ژنراتور و دیزل ژنراتور انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کنند و از آن‌ها در مواقع ضروری (قطعی برق) و یا در صورت عدم دسترسی به انرژی برق استفاده می‌شود. البته این سه دستگاه در موارد خاصی باهم تفاوت دارند.
موتور برق شباهت زیادی با ژنراتور دارد، اما بزرگ‌ترین تفاوت آن‌ها این است که موتور برق برای توان‌های کوچک و ژنراتور برای توان‌های بزرگ استفاده می‌شود. همچنین بزرگ‌ترین تفاوت موتور برق با دیزل ژنراتور، عمل احتراق آن‌ها است.
ازآنجاییکه موتور برق با سوخت‌های مختلفی کار می‌کند، احتراق به وسیله جرقه شمع ایجاد می‌شود، اما در دیزل ژنراتور خبری از جرقه شمع نیست. همچنین دیزل ژنراتور تنها به‌وسیله گازوئیل کار می‌کند، اما موتوربرق و ژنراتور به‌وسیله بنزین، گازوئیل، و گاز کار می‌کنند.
موتور برق، ژنراتور و دیزل ژنراتور از لحاظ کاربرد و نحوه فعالیت با الکتروموتور فرق دارند. این سه دستگاه انرژی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل می‌کنند، اما الکتروموتور انرژی الکتریکی را به مکانیکی تبدیل می‌کند. نکته دیگری که باید درباره تفاوت این دستگاه‌ها بدانید، قیمت دیزل و ژنراتور و الکتروموتور به نسبت موتور برق و ژنراتور بسیار بالاتر است.
سخن نهایی
موتور برق، ژنراتور، دیزل ژنراتور و الکتروموتور دستگاه‌هایی هستند که در صنعت برق کاربرد زیادی دارند. برای اینکه بتوانید دستگاه موردنظر را بر اساس نیاز خود خریداری کنید، ابتدا باید با تفاوت و شباهت آن‌ها آشنا شوید. در این مطلب به طور کامل موتور برق، ژنراتور، دیزل ژنراتور و الکتروموتور را مورد بررسی قرار دادیم تا بیشتر از پیش با کاربرد، شباهت و تفاوت آن‌ها آشنا شوید.
