آیین نامه ایمنی داربست، یک سری قوانین و مقررات است که به منظور حفظ ایمنی و سلامت کارکنان در فضاهای صنعتی و ساختمانی اجرا می‌شود. این آیین‌نامه بایدها و نبایدهایی را برای استفاده از داربست‌ها تعیین می‌کند. برخی از بایدها شامل استفاده صحیح از داربست، بررسی وضعیت فنی و سلامت آنها قبل از استفاده و آموزش درباره استفاده صحیح هستند. از طرف دیگر، نبایدها شامل عدم استفاده از داربست‌های آسیب‌دیده، عدم تغییرات غیرمجاز در ساختار داربست و عدم استفاده از داربست‌های غیر متناسب با وزن می‌شوند.
معرفی اجزا داربست بندی
اینکه لوله داربستی چیست باید گفت اجزای اصلی داربست شامل لوله‌های فلزی است که قاب اصلی داربست را تشکیل می‌دهند. آنها از فولاد ساخته می‌شوند و در طول‌ها و ضخامت‌های مختلف موجود هستند. بست‌ها اجزای دیگر تشکیل دهنده داربست بوده که لوله‌ها را به هم متصل کرده و استحکام و پایداری داربست را فراهم میکنند. انواع مختلفی از بست شامل بست چرخشی، بست لوله‌ای و بست خاردار وجود دارد. پایه‌ها اجزای دیگری هستند که از داربست در برابر باد و سایر بارها پشتیبانی میکنند. میله‌های مهار نیز جهت افزایش استحکام و پایداری داربست استفاده می‌شوند.
انواع روش‌های نصب سازه داربست
انتخاب روش مناسب برای نصب داربست و قیمت لوله داربست به عوامل مختلفی مانند نوع کار، ارتفاع سازه، شرایط محیطی و تجهیزات موجود بستگی دارد. رایج‌ترین روش‌های نصب داربست عبارت هستند از:
داربست‌های مستقل: این نوع داربست‌ها بدون نیاز به تکیه‌گاه خارجی، به طور مستقل روی زمین نصب می‌شوند. برای سطوح صاف و هموار مناسب بوده و از لوله‌های فلزی و اتصالات مختلف برای ساخت آنها استفاده می‌شود. در ارتفاعات کم و متوسط کاربرد دارند و به دلیل عدم نیاز به تکیه‌گاه، نصب و جابجایی آنها آسان است.
داربست‌های تکیه‌گاهی: این نوع داربست‌ها به دیوار یا سازه‌های دیگر تکیه داده می‌شوند. برای سطوح ناهموار و غیر صاف مناسب هستند. از لوله‌های فلزی، بست‌ها و مهارهای مختلف برای ساخت آنها استفاده می‌شود و در ارتفاعات بلند کاربرد دارند. به دلیل نیاز به تکیه‌گاه، نصب آنها پیچیده‌تر از داربست‌های مستقل است.
داربست‌های معلق: این نوع داربست‌ها از سقف یا سازه‌های دیگر آویزان می‌شوند. برای کار در ارتفاعات بلند و سطوحی که دسترسی به آنها دشوار است، مانند نما و زیر پل‌ها، مناسب هستند.
داربست‌های متحرک: این نوع داربست‌ها بر روی چرخ‌هایی نصب می‌شوند که امکان جابجایی آسان آنها را فراهم می‌کند. برای کارهایی که نیاز به جابجایی مداوم دارند، مانند نقاشی و گچ‌کاری، مناسب هستند. از لوله‌های فلزی، اتصالات و سکوهای مخصوص برای ساخت آنها استفاده می‌شود.
این روش‌ها به منظور تثبیت داربست‌ها و حفظ استحکام سازه در هنگام حمل و نقل بار استفاده می‌شوند. البته، در هر پروژه ممکن است روش‌های دیگری از آیین نامه ایمنی داربست نیز مورد استفاده قرار گیرند.
اصطلاحات داربست
هر داربست دارای یک سری اجزای اصلی است که برای رعایت آیین نامه ایمنی داربست و سلامت بار و کارگران بسیار مهم است.
لوله عمودی (Standard): لوله‌های عمودی که بار سازه را به زمین منتقل میکنند.
لوله افقی (Ledger): لوله‌های افقی که به لوله‌های عمودی متصل می‌شوند و سکوهای کار را پشتیبانی میکنند.
تخته (Plank): تخته‌هایی که سطح کار را برای کارگران فراهم میکنند.
بست (Coupler): بست‌هایی که لوله‌ها را به یکدیگر متصل میکنند.
مهار (Brace): لوله‌های موربی که برای افزایش استحکام و پایداری داربست استفاده می‌شوند.
سکو (Platform): سطحی که کارگران روی آن کار میکنند.
نرده (Guardrail): نرده‌ای که برای محافظت از کارگران در برابر سقوط نصب می‌شود.
قرنیز (Toeboard): تخته‌ای که در لبه سکو نصب می‌شود تا از افتادن ابزار و مواد جلوگیری کند.
پایه (Base plate): صفحه‌ای که در زیر لوله‌های عمودی نصب می‌شود تا بار را توزیع کند.
جک (Jack): جکی که برای تنظیم ارتفاع داربست استفاده می‌شود.
اهمیت رعایت استاندارد نصب و نکات ایمنی داربست
رعایت استانداردها و نکات ایمنی در دستورالعمل ایمنی داربست از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. سقوط از داربست یکی از شایع‌ترین علل مرگ و میر در صنعت ساخت و ساز است. رعایت استانداردها و نکات ایمنی می‌تواند به طور قابل توجهی خطر سقوط و سایر حوادث را کاهش دهد و از بروز خسارات مالی جلوگیری کند.
لوله‌ها و اتصالات باید عاری از هرگونه نقص و خوردگی باشند. داربست باید به طور صحیح تراز و شاقول باشد تا از کج شدن و ریزش آن جلوگیری شود. مهارها و بست‌ها باید به اندازه کافی قوی باشند تا بتوانند داربست را در برابر باد و سایر بارها ثابت نگه دارند. همچنین، داربست باید به طور منظم توسط شخص متخصص بازرسی و نگهداری شود.
اصول و استانداردهای ایمنی داربست
نکات مهم در زمان اجرای داربست مربوط به پایداری و ایمنی در زمان اجرای پروژه عمرانی است. استفاده از لوله‌هایی که برش داده شده هستند و یا به کمک حرارت خم شده‌اند ممنوع است. انتهای لوله‌ها نباید شکاف داشته باشد. ضخامت لوله داربست نیز باید براساس نیروی وارده بر آن انتخاب شود. فاصله لوله‌های عمودی طبق استاندارد بین ۱٫۷-۲ متر است. فاصله طبقات عمومی باید چیزی حدود ۲-۳ متر در نظر گرفته شود. البته این فاصله بسته به پروژه ممکن است متفاوت باشد. علاوه بر این، قطر بیرونی لوله داربست باید طبق استاندارد ۴۸٫۳ میلی‌متر باشد.
نکات ایمنی مهم برای داربست‌های معلق
رعایت نکات ایمنی در استفاده از داربست معلق بسیار حائز اهمیت است. با رعایت دستورالعمل و تجهیزات مطابق با دستورالعمل سازنده، بارگذاری و بازرسی صحیح تجهیزات، بازرسی روزانه و بازرسی سیم طناب، جلوگیری از تماس با مواد خورنده، سرویس و نگهداری منظم، استفاده از تعداد مناسب سیم طناب و جلوگیری از حرکت افقی، می‌توان از وقوع حوادث جلوگیری کرد و سلامتی و ایمنی افراد را تضمین کرد. رعایت این نکات ایمنی در کارهای داربست معلق از اهمیت بالایی برخوردار است و به حفظ جان و سلامتی افراد کمک می‌کند.
نکات ایمنی مهم برای داربست متحرک
هنگام استفاده از داربست متحرک، باید به تمامی نکات ایمنی و دستورالعمل ها توجه کرد تا از وقوع حوادث جلوگیری شود. این شامل مونتاژ کردن داربست به صورت کامل و با دقت، بررسی دوره‌ای وضعیت آن، بررسی سطحی که داربست روی آن حرکت می‌کند، محکم کردن تخته‌ها، استفاده از محافظ مناسب، آموزش ایمن خروج از داربست به کارگران و دریافت آموزش مناسب از تمامی کارگران می‌شود. برای جلوگیری از وقوع حوادث، همه این نکات ایمنی بسیار حائز اهمیت هستند و باید به دقت پیروی شوند.
کلام آخر
در این مقاله، به بررسی نکات آیین نامه ایمنی داربست پرداخته شده است. استفاده از داربست باعث تضمین ایمنی کارکنان و کارگران می‌شود. برای رعایت ایمنی در استفاده از داربست‌ها، باید از داربست‌های قوی و مناسب استفاده شود، تثبیت صحیح، به کار بردن تجهیزات ایمنی و آموزش به کارکنان نیز باید صورت گیرد. رعایت این نکات ایمنی می‌تواند حوادث و آسیب‌های جدی را در فرآیند پروژه به شکل چشمگیری کاهش دهد.
