هدیه‌های ممنوعه که وکیل هشدار می‌دهد!

مطابق بخشنامه اعلام شده در این خصوص ممنوعیت دریافت هدیه توسط کارکنان دولت در ایران اجرایی شده است، بر اساس این بخشنامه کارمندان دستگاه‌های اجرایی در هر سطحی که باشند و در شئون مختلف اداری، از جمله حوزه‌های مربوط به ارزیابی عملکرد نظارت و بازرسی، حوزه مربوط به صدور مجوزها، بخش‌های مربوط به مالی و پشتیبانی و… نباید هیچ گونه هدیه‌ای را تحت هیچ عنوانی و به هیچ شکلی دریافت نمایند.

این ممنوعیت مطرح شده در بخشنامه در خصوص همه اشخاص حقیقی و حقوقی و همه افراد و سازمان‌ها و شرکت‌ها، و موسسات و نهادهای عمومی دولتی و غیردولتی اعمال و اجرا می‌شود.

هدف از اتخاذ این تدابیر و ایجاد این ممنوعیت‌ها پیشگیری خیانت در امانت و کمک به حفظ صداقت و انصاف در انجام وظایف و امور مربوط به کارمندان دولت می‌باشد.

در واقع علت اصلی شکل‌گیری این ممنوعیت‌ها حمایت از حقوق عامه مردم است، دولت با اعمال این ممنوعیت از ایجاد هرگونه تخطی در انجام وظایف قانونی کارمندان پیشگیری می‌کند.

در روابط شکل گرفته بین کارمندان دولت و ارباب رجوع ممکن است دریافت هدیه منجر به ایجاد تداخل با وظایف شغلی و حرفه‌ای کارمندان داشته و بر تصمیمگیری‌های کارمندان اثر سو بگذارد. چرا که ممکن است تصمیم گیری‌های ناعادلانه و بی‌انصافی در انجام وظایف از نتایج مهم و خطیر اینگونه روابط بین کارمندان و مراجعین باشد.

از دیگر آثار مهم دریافت هدیه توسط کارکنان و کارمندان دولت شکل‌گیری تبلیغات ناپسند و ترویج رفتارهای تبعیض‌آمیز است؛ این ممنوعیت اعلام شده در بخشنامه به منظور حفظ شفافیت و عدالت در اداره بخش‌های مختلف و امور مهم جامعه است.

صدور بخشنامه مربوط به ممنوعیت‌های دریافت هر نوع هدیه توسط کارکنان دولتی در راستای التزام به ماده ۹۱ قانون مدیریت خدمات کشوری و پیشگیری از دریافت هرگونه رشوه، سوء استفاده از مقام اداری و دریافت هرگونه امتیاز تسهیلات حق مشاور هدیه و موارد مشابه می‌باشد.

در پاسخ به سوال از وکیل آنلاین رایگان باید گفت دریافت هدیه در حوزه انجام وظایف مرتبط با شغل کارمندان دستگاه‌های اجرایی ممنوع می‌باشد.

در این خصوص لازم به ذکر است که مدیران و سرپرستان بلافصل در هر موسسه و یا اداره مسئول نظارت و کنترل و حفظ روابط سالم کارمندان خود در حیطه انجام وظایف محول شده هستند و در این زمینه باید پاسخگو باشند بنابراین در صورتی که تخطی از بخشنامه مذکور صورت گیرد علاوه بر برخورد با کارمندان خاطی با مدیران و سرپرستانی که در این خصوص وظایف خود را انجام نداده و از این موضوع اهمال کرده باشند مطابق قوانین رفتار خواهد شد.

این بخشنامه با تاکید بر مواد ۹۰ و ۹۱ قانون مدیریت خدمات کشوری کارمندان دستگاه‌های اجرایی را مکلف می‌کند که وظایف خود را با دقت سرعت صداقت امانت گشاده روییی انصاف و تبعیت از قوانین و مقررات عمومی و اختصاصی دستگاه مربوطه انجام دهند و در مقابل عموم مراجعان به طور یکسان پاسخگو باشند.

رابطه دریافت هدایا و انجام وظایف شغلی

دریافت هدایا تحت عناوین و به صورت‌های مختلف ممکن است تصمیم گیری‌های شغلی و وظایف کارکنان و کارمندان را تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از مهمترین آثاری که دریافت هدیه بر تصمیم‌گیری‌های کارمندان نمود پیدا می‌کند تاثیر دریافت هدیه بر تصمیم‌گیری‌های مالی است چرا که ممکن است دریافت هدیه از سوی یک سازمان ارگان یا نهاد خاص و یا حتی افراد شخصی، بر تصمیم گیری‌های مالی افراد اثرگذار بوده و منجر به تصمیماتی مغرضانه و جهت‌دار شود.

همچنین می‌توان شاهد اثرگذاری دریافت هدایا از سوی کارمندان و کارکنان بر نقش انصاف و عدالت در تصمیمگیری‌های آنان بود چرا که ممکن است دریافت هدیه از سوی کارمندان و کارکنان تصمیم گیری‌های آنها را از انصاف دور کرده و به اهداف طرف مقابل و جهات ناعادلانه نزدیک نماید.

مهمترین اثر سوء دیگر دریافت هدیه در تصمیم گیری کارکنان، در تصمیمگیری‌های اخلاقی آن‌ها نمود پیدا می‌کند چرا که ممکن است با دریافت هدیه از جانب یک شخص یا شرکت یا نهاد با سابقه نامناسب، کارمند یا کارکن مورد نظر در تنگنای اخلاقی قرار گرفته و تحت تاثیر این امر خلاف قانون عمل کند.

بنابراین با در نظر گرفتن آثار سو و مختلف دریافت هدیه از سوی کارمندان و کارکنان می‌توان به هدف از صدور این بخشنامه و اعمال ممنوعیت دریافت هدیه به خوبی پی برد.

اثرگذاری بخشنامه

با توجه به صدور ابلاغیه جدید از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور که دریافت هر نوع از انواع هدایا توسط کارکنان دولت به اشکال مختلفی همچون ارائه امتیاز اختصاصی تسهیلات و حق مشاوره هدیه و مواردی مشابه آن را ممنوع اعلام می‌کند، تا حد بسیاری از بروز هرگونه اختلال شغلی و انجام تصمیمات خلاف قانون و انصاف جلوگیری شده است.

این ممنوعیت در خصوص تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی و تمامی افراد سازمان‌ها شرکت‌ها موسسات و نهادهای عمومی دولتی و غیردولتی قابل اعمال است.

همانطور که پیش از این و به صراحت بیان کردیم هدف اصلی و مهم این تدابیر حفظ صداقت امانت و انصاف در حیطه انجام وظایف کاری کارکنان دولت و کارمندان می‌باشد.

بنابراین با در نظر گرفتن ممنوعیت‌های مربوط به این بخشنامه، اقدام به ارائه هدایا و دریافت آن از سوی کارکنان که تداخل با وظایف شغلی افراد داشته باشد تا حد بسیاری کاهش می‌یابد.

ممنوعیت‌های مربوط به دریافت هدیه توسط کارکنان دولت همانطور که اشاره کردیم با هدف حفظ و ایجاد عدالت در سیستم خدمات رسانی و انجام وظایف توسط کارمندان و کارکنان دولت است؛ این ممنوعیت‌ها و ضمانت اجراهای مربوط به آن منجر می‌شود که کارمندان و کارکنان سیستم‌های دولتی و حتی غیر دولتی در خصوص تصمیمگیری‌های خود که مرتبط با وظایف شغلی آنهاست تحت تاثیر هدیه‌ها و پیشنهادات افراد و سازمان‌های دیگر قرار نگرفته و از رفتار تبعیض آمیز و به دور از عدالت پرهیز کنند.

این قانون و تدابیر مربوط به آن موجب ایجاد شفافیت بیشتر در اداره امور کشور و جامعه می‌شود و ارتکاب رفتارهای غیرعادلانه را به حداقل می‌رساند.

آثار و نتایج محدودیت‌های ناشی از این بخشنامه را می‌توان با بررسی ابعاد مختلفی همچون کاهش رفتارهای تبعیض آمیز، شفافیت در سیستم خدمات رسانی، کاهش تصمیمگیری‌های غیرعادلانه و جهت‌دار به طور کامل دریافت‌.

ضمانت اجرای دریافت هدیه توسط کارکنان و کارمندان دولت

با اعلام بخشنامه شماره ۱۰۱۲۴ مورخ نهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دریافت هر نوع هدیه توسط کارکنان دولت از قبیل امتیاز تسهیلات حق مشاوره هدیه و موارد مشابه در مقابل انجام وظایف مرتبط با شغل ممنوع است.

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم این ممنوعیت شامل تمامی افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی از جمله اشخاص عادی سازمان‌ها شرکت‌ها و موسسات و نهادهای عمومی دولتی و غیر دولتی می‌شود.

این نکته جالب توجه است که ممنوعیت دریافت هدیه توسط کارکنان دولت در ایران به کارمندان خصوصی نیز اعمال می‌شود.