سیستم اعلام حریق با چه آشکارسازهایی حریق را تشخیص می‌دهد؟

یکی از اجزای مهم در سیستم اعلام حریق آشکارساز است که وظیفه اصلی و حیاتی را در این سیستم، یعنی شناسایی حریق ایفا می‌کند. دتکتورهای اعلام حریق به واسطه تشخیص حریق به موقع و ارسال فرمان به پنل اعلام حریق، می‌توانند افراد را از وقوع آتش سوزی آگاه کنند. شاید برای بسیاری از افراد این سوال مطرح شود که بهترین نوع آشکارساز در سیستم اعلام حریق چیست؟ پاسخ واضحی برای این سوال وجود ندارد و تنها باید با توجه به شرایط محیطی و احتمالات حریق بهترین گزینه را انتخاب کرد. اولین گام برای انتخاب مناسب دتکتورهای مربوط به سیستم اعلام حریق شناسایی و شناخت آن هاست که در این مقاله قصد بررسی آن‌ها را داریم.

آشکارساز در سیستم اعلام حریق چیست؟

آشکارساز که با نام دتکتور نیز شناخته می‌شود، یکی از اجزای مهم در سیستم اعلام حریق و در واقع پایه و اساس آن از نظر تشخیص حریق می‌باشد. در اعلام حریق، لازم است که در ابتدا حریق شناسایی شود تا هشدار به پنل کنترل کننده ارسال و در نهایت به سیستم‌های هشداردهنده ابلاغ شود تا با تولید صدا یا نور، افراد را از محیط دور کنند. بنابراین، اولین گام برای کارکرد صحیح این سیستم، شناسایی حریق است که با کمک آشکارسازهای تخصصی انجام می‌شود. این آشکارساز است که دود یا حرارت را در محیط شناسایی و خطرات موجود را به پنل کنترل کننده اعلام می‌کند.

انواع آشکارسازها در سیستم‌های اعلام حریق

در هسته یک سیستم اعلام حریق به سازان سرای مهر آهنگ، دستگاه‌هایی به نام آشکارساز وجود دارند که باید حریق را شناسایی و خطرات ایجاد شده را به افراد حاضر اعلام می‌کنند. از آشکارسازهای دود هوشمند پیشرفته گرفته تا آشکارسازهای حرارتی ساده که هر کدام جزئیات خاص خود را دارند. طیف گسترده‌ای از انواع مختلف از این آشکارسازها در بازار موجودند که هر کدام عملکرد متفاوتی دارند. در ادامه این آشکارسازها را معرفی می‌کنیم.

آشکارساز حرارتی

آشکارساز حرارتی می‌تواند بر اساس یک دمای ثابت کار کند. اگر دما در این آشکارساز از مقدار از پیش تعیین شده فراتر رود، آلارم را فعال می‌کند. بعضی از آشکارسازهای حرارتی نیز بر اساس تغییرات نرخ دما کار می‌کنند. معمولا آشکارسازهای حرارتی به روشی مشابه فیوز الکتریکی کار می‌کنند. آن‌ها حاوی یک آلیاژ یوتکتیک هستند که به گرما حساس است و وقتی به دمای خاصی می‌رسد، آلیاژ از حالت جامد به مایع تبدیل می‌شود. این اتفاق نشانه وجود حریق بوده و سیستم اعلام حریق را فعال می‌کند.

آشکارساز دود

آشکارسازهای دود همانطور که از نامشان مشخص است، برای تشخیص دود استفاده می‌شوند. این آشکارسازها خود به چندین گروه زیر تقسیم بندی می‌شوند.

آشکارساز دود یونیزاسیون

آشکارساز دود یونیزاسیون دارای دو محفظه است. محفظه اول به عنوان مرجعی برای جبران تغییرات دمای محیط، رطوبت یا فشار استفاده می‌شود. محفظه دوم حاوی یک منبع رادیواکتیو مشابه با ذرات آلفا است که هوای عبوری از محفظه را یونیزه می‌کند، جایی که جریان بین دو الکترود جریان می‌یابد. هنگامی که دود وارد محفظه می‌شود، جریان کاهش می‌یابد. این افت جریان نشانه حریق بوده و آلارم را فعال می‌کند.

آشکارساز دود پراکندگی نور

آشکارساز دود پراکندگی نور بر اساس اثر تیندال عمل می‌کند؛ یک فتوسل و منبع نور توسط یک محفظه تاریک از یکدیگر جدا شده‌اند به طوری که منبع نور به فتوسل نمی‌تابد. عبور دود به داخل محفظه باعث می‌شود نور از منبع پراکنده شده و به فتوسل بتابد و این اتفاق مساوی با حریق است.

آشکارساز دود مسدودکننده نور

در آشکارساز دود مسدودکننده نور، دود با پرتو نور بین منبع نور و فتوسل تداخل پیدا می‌کنند. فتوسل میزان نوری را که دریافت می‌کند اندازه‌گیری می‌کند و اگر تغییراتی در خروجی فتوسل وجود داشته باشد، زنگ خطر حریق روشن می‌شود.

آشکارسازهای مونوکسید کربن

یکی دیگر از آشکارسازهای مهم در سیستم اعلام حریق، آشکارساز مونوکسید کربن است که با نام آشکارسازهای آتش CO نیز شناخته می‌شود. این آشکارسازها الکترونیکی هستند و برای نشان دادن وقوع آتش سوزی با سنجش سطح مونوکسید کربن در هوا استفاده می‌شوند. مونوکسید کربن یک گاز سمی است که توسط احتراق تولید شده و این آشکارسازها نیز آن‌ها را تشخیص می‌دهد.

این نوع آشکارساز در سیستم اعلام حریق از همان نوع حسگرهای موجود در دتکتورهای خانه‌ها ساخته می‌شوند، اما آن‌ها حساس‌تر هستند و پاسخ سریع‌تری نیز می‌دهند. آشکارسازهای مونوکسید کربن دارای یک سلول الکتروشیمیایی هستند که مونوکسید کربن را تشخیص می‌دهد؛ اما قادر به تشخیص دود یا سایر محصولات احتراق نیست. از این جهت نصب این دتکتور در نزدیکی دیگ‌های بخار و اجاق گاز مناسب است که مونوکسید کربن با حجم بالا وجود دارد. ولی در شرایط دیگر بهتر است که از آشکارسازهای حرارتی یا دود استفاده شود.

آشکارسازهای چند حسگر

در بعضی از مواقع احتمال بروز آتش سوزی زیاد است؛ اما تشخیص آن به دلیل وجود تنوع مواد اشتعال زا و خطرات مرتبط سخت است. از این جهت توصیه می‌شود که سیستم اعلام حریق به یک آشکارساز چند حسگره یا چند کاربردی مجهز شود. آشکارسازهای چند حسگر ورودی‌های حسگرهای نوری و حرارتی را ترکیب کرده و آن‌ها را با استفاده از یک الگوریتم پیچیده که در مدار آشکارساز تعبیه شده است، پردازش می‌کنند.

این نوع آشکارسازها در سیستم اعلام حریق می‌توانند برای طیف وسیعی از آتش سوزی‌ها استفاده شوند و حساسیت بالای آن‌ها به چندین علامت حریق، آن‌ها را به یک گزینه عالی برای نصب در محیط‌های خاص تبدیل می‌کند. این نوع دتکتور در کارخانه‌ها و محیط‌های صنعتی کاربردهای بسیار زیادی دارد. به ویژه اینکه می‌تواند برای طیف وسیعی از آتش سوزی‌های احتمالی استفاده شود.

تجهیزات اعلام حریق دستی

یکی دیگر از تجهیزاتی که در بعضی از سیستم‌های اعلام حریق استفاده می‌شود، تجهیزات اعلام حریق دستی است. این تجهیزات در بسیاری از مکان‌های عمومی و در نزدیکی محل عبور و مرور استفاده می‌شوند. دستگاه کوچکی که روی دیوار نصب می‌شود و با یک صفحه شیشه‌ای پوشانده شده است. پرسنل و افراد حاضر در محیط به محض تشخیص حریق، می‌توانند شیشه این پنل را بشکنند و زنگ خطر را به صدا در آورند. اگرچه این دستگاه یک آشکارساز در سیستم اعلام حریق نیست، اما می‌تواند برای تشخیص حریق و دور کردن افراد حاضر در محیط متفاوت باشد.

نتیجه‌گیری

سیستم اعلام حریق یک سیستم متشکل از اجزای مختلف است. این سیستم را می‌توان با آشکارسازهای مختلفی مجهز کرد که هر کدام با هدف تشخیص آتش و حریق استفاده می‌شوند. در این مقاله با ۵ مورد از آشکارسازها و عملکرد آن‌ها آشنا شدید که متناسب با نیاز و نوع حریق احتمالی در محیط می‌توانید از هر کدام استفاده کنید.