نحوه انجام معامله در بورس کالای ایران به زبان ساده

در ابتدا برای انجام هرگونه فعالیتی در بورس کالا شما به ثبت نام خود و اخذ کد نیاز دارید. اخذ کد معاملاتی در بورس کالا نیازمند هیچگونه هزینه ای نیست و در اسرع وقت یعنی نهایتا یک روز، انجام می شود. برای دریافت کد نیاز است که شما با مراجعه به یک شرکت کارگزاری و تکمیل فرمهای درخواست کد و همچنین ارائه مدارک مورد نیاز اقدام نمایید. مدارک لازم جهت اخذ کد برای اشخاص حقیقی عبارت است فتوکپی شناسنامه و کارت ملی و برای اشخاص حقوقی کپی کارت ملی و شناسنامه مدیر عامل و  آخرین روزنامه رسمی شخص حقوقیست. البته به احتمال قوی از تاریخ 1 آبان 89 معامله گران بورس کالا فقط به اشخاص حقوقی محدود شود و دیگر اشخاص حقیقی قادر به انجام این معاملات نباشند.

عضویت در بورس کالا

پس از انجام کدگیری شما به عنوان یک عضو در شرکت بورس کالا پذیرفته شده اید و قادر به انجام معامله می باشید. مکانیزم کلی خرید و فروش به این صورت است که عرضه کننده کالا در روز مشخصی کالای خود را عرضه می کند و خریداران در آن روز اقدام به خرید کالا می کنند. عرضه کننده موظف است یک روز قبل از عرضه برای کالای داخلی و 3 روز قبل برای کالای صادراتی مشخصات کالای مورد نظر را اعم از قیمت پیشنهادی و میزان عرضه،  از طریق بورس اعلام کند. این اطلاعات در سایت رسمی بورس کالا – IME.CO. IR – قسمت عرضه ها ومعاملات بر اساس تاریخ عرضه قابل رویت است.

به عنوان مثال شما مدیر یک کارخانه نساجی هستید و نیاز دارید که کالای Z30S که تولید کننده آن پتروشیمی مارون است را خریداری نمایید. شما از طریق کارگزار مطلع هستید که این کالا روز سه شنبه در بورس کالا عرضه می شود. شما در روز دوشنبه با مراجعه به سایت شرکت بورس کالا از شرایط عرضه به این صورت مطلع می شوید. این کالا با قیمت پایه 13400 ریال و به میزان 500 تن ارائه می شود. اکنون شما بر اساس نیاز خود تصمیم دارید که 40 تن از این کالا را خریداری نمایید. اولین قدم صدور دستور خرید است.

شما برای خرید کالا بایستی فرم سفارش خرید را تکمیل نمایید و سپس به کارگزار خود ارائه نمایید. این فرم شامل مشخصات شما به عنوان خریدار و مشخصات کالا مثل نوع کالا، تناژ ، نام تولید کننده و حداکثر قیمت مورد نظر شماست. شما می توانید برای کالا حداکثری تعیین کنید و در این صورت کارگزار خرید مجاز نیست قیمتی بیشتر از قیمت شما پیشنهاد بدهد. البته می توانید قیمت را باز بگذارید و یا کارگزار را مسئول تعیین نرخ کنید و یا اینکه هنگام عرضه کالا با توجه به میزان تقاضا قیمت مورد نظرتان را تلفنی به اطلاع کارگزار برسانید نمونه ای از فرم درخواست خرید را در این قسمت ملاحظه می فرمایید.

برای انجام معامله به یک چیز دیگر نیاز دارید. طبق قانون شما موظف هستید 10 درصد قیمت معامله مورد نظر خود را بر اساس قیمت پایه به حساب کارگزاری واریز نمایید. در واقع این 10 درصد تضمینیست بر اینکه خریدار به تعهداتش عمل می کند. کارمزد ها و جرائم احتمالی از طریق این 10 درصد تامین می شود.

به علاوه گاهی نیاز است که شما برای خرید کالا دارای پروانه بهره برداری مرتبط با محصول باشید که در این صورت پس از خریداری آن کالا بایستی به فروشنده ارائه کنید.

اکنون شما برای خرید کالای خود درخواست داده اید. کالای مورد مثال ما یعنی Z30S جز کالاهای پتروشیمی و فراورده نفتی می باشد. زمان عرضه در تالار معاملات  این کالا در ساعت 13:30 می باشد. کالای کشاورزی در ساعت 9:30 و کالای فلزی در ساعت 10:30 عرضه می شود.زمان عرضه های صادراتی هم ساعت 11:30 دقیقه است.

تالار بورس کالا

تالار بورس کالا جاییست که کارگزاران به نمایندگی خریداران و عرضه کنندگان معاملات را انجام می دهند. در این تالار علاوه بر کارگزاران ناظر و منشی تالار نیز حضور دارند که بر روند انجام معاملات نظارت می کنند.

اکنون در رینگ پتروشیمی و فراورده های نفتی کالاها یک به یک عرضه می شوند. هنگام عرضه هر کالا مشخصات این کالا بر روی تابلوی تالار می آید و کارگزاران بر مبنای سفارش مشتری اقدام به وارد کردن مشخصات دستور خرید در سیستم معاملات می کنند. عموما در مرحله اول کارگزار خریدار با قیمت کمتر از قیمت پیشنهادی فروشنده که قیمت پایه نامیده می شود اقدام به ورود به سیستم می کند. در اینجا سه حالت متصور است.

ممکن است میزان عرضه بیشتر از مجموع تقاضاها باشد. در این حالت ممکن است فروشنده با توجه به شرایط بازار و نرخ های وارد شده در بازار برای فروش رفتن کالای خود کاهش نرخ بدهد. البته ممکن است عرضه کننده تغییری در قیمت خود ندهد و خریداران باید تصمیم بگیرند که با این قیمت حاضر به معامله هستند یا خیر.

حالت دیگر متصور است که عرضه و تقاضا برابر باشد. در این حالت به راحتی میزان عرضه بر تقاضا بدون هیچ تغییری معامله صورت می گیرد. گاهی پیش می آید که مجموع تقاضا کمی از عرضه بیشتر است. در اینجا ناظر تالار از فروشنده می خواهد که کمی میزان عرضه خود را بالاتر ببرد تا بازار بر سر آن کالای خاص وارد رقابت نشود.

اما حالت سوم. در این حالت تقاضا از عرضه بیشتر می گردد. در این حالت ممکن است فروشنده افزایش عرضه بدهد. ممکن است علیرغم افزایش میزان عرضه باز هم تقاضا از عرضه بیشتر باشد و کالا وارد رقابت شود. در این مرحله کارگزاران مختلف نرخ های مورد نظر مشتری را وارد سیتم کرده ثبت موقت می کنند و در پایان زمان رقابت قیمت های خود را از طریق سیستم اعلام می دارند. در این شرایط قیمت ها به صورت صعودی مرتب می شوند و به کسانی که بیشترین قیمت را پیشنهاد داده اند کالا اختصاص می یابد تا جایی که کل عرضه توسط تقاضاها ی بنده پوشش داده شود. قاعدتا بقیه خریداران نصیبی از این معامله نخواهند برد.

در صورتی که کالا در تالار به طور کامل فروش نرود بعد از تالار به مدت یک هفته امکان خرید توسط کارگزاران وجود دارد.

پس از انجام معامله کارگزار صورت حساب خریدار را که شامل ارزش قرارداد، کارمزدها ، 3 درصد مالیات بر ارزش افزوده و نهایتا بستانکاری خریدار نزد کارگزاریست برای خریدار ارسال می شود.

پس از انجام معامله خریدار به مدت سه روز کاری فرصت دارد تا مابقی وجه را واریز نماید. یاد آوری می کنم که 10 درصد وجه قبل از انجام خرید به صورت پیش پرداخت واریز شده. در صورتیکه خرید برای معامله گر انجام نشود کارگزار موظف است پیش دریافت مورد نظر را ظرف یک تا دو روز به خریدار بازگرداند.

در صورتیکه خریدار تا در مدت 3 روز کاری قرار داد را تسویه نکند به ازای هر روز تاخیر 0.25 % ارزش معامله را باید به عنوان جریمه به خریدار بپردازد. این حالت تا 10 روز تقویمی ادامه خواهد داشت تا در نهایت پس از 10 روز معامله ملغی شده و علاوه بر جریمه کارمزد کارگزار فروشنده نیز بایستی توسط خریدار پرداخت گردد.

کارمزد های پرداختی توسط مشتری عبارتند از :

0.18%  ارزش معامله برای کارگزار

0.06% ارزش معامله کارمزد شرکت بورس کالا

0.04% ارزش معامله کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار

که در مجموع می توان گفت هزینه خرید از بورس برابر 2800 تومان برای یک میلیون تومان ارزش معامله است.

این مقاله توسط آقای سید حمیدرضا عظیمی نوشته شده است.