پنجره جو-هری مدلی برای برقراری ارتباط

فایول به عنوان مبتکر نمودار سازمانی اولین نظریه پرداز کلاسیک بود که مسئله ارتباطات در سازمان را به تفصیل مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. وی اشاره نمود موفقیت مدیر و سازمان مستلزم وجود نظام ارتباطات اثربخش است. اما چه عواملی به شکل گیری این ارتباط اثربخش کمک خواهد کرد؟ این سوالی است که جوزف و هاردی در مدل معروفشان به نام پنجره جو-هری به آن پاسخ داده اند.

معرفی پنجره جو-هری

دو دانشمند به نام جوزف و هاردی مدل مناسبی را برای برقراری ارتباط، ارائه و با اقتباس و ترکیب حروف اول نام خود، آن را تحت عنوان پنجره جو-هری نام نهادند. آنها با این سوال تحقیق خود را آغاز کردند که چرا برخی افراد توانایی برقراری ارتباطشان بالا و برخی دیگر فاقد این توانایی هستند. در این تحقیق دو وضعیت مدیر و کارمند را در نظر گرفتند.

از نظر جو و هری هر فردی اعم از مدیر یا غیرمدیر طیف رفتاری او برای خود از وضعیت کاملاً شناخته تا کاملاً ناشناخته قرار دارد. الگوی رفتاری این فرد (در اینجا مدیر) برای دیگری (که در اینجا کارمندش فرض می شود) در طیف کاملاً شناخته تا ناشناخته قرار می گیرد. یعنی برخی رفتارهای مدیر برای خودش شناخته و برخی ناشناخته و برخی ویژگیهای همین مدیر برای کارمندش شناخته و برخی دیگر ناشناخته است. با ترکیب این دو مقوله، چهار ناحیه برای هر فرد به صورت زیر شناسایی نمودند:

ماتریس جو-هری

ناحیه عمومی: ناحیه ای است که رفتارها و ویژگیهای مدیر هم برای خودش و هم برای زیردستش شناخته شده است که به آن ناحیه من آگاه نیز گفته می شود.

ناحیه کور: ناحیه ای که ویژگی ها و رفتارهای مدیر برای خود ناشناخته ولی برای دیگری (کارمند) شناخته است. مثل آدم نابینا نمی تواند خودش را ببیند ولی دیگری او را می بیند.

ناحیه خصوصی یا من نهفته: ناحیه ای است که مدیر خودش آن شناخت دارد ولی زیردستش به آن شناخت ندارد.

ناحیه ناشناخته: ناحیه ای است که نه مدیر و نه کارمند هیچ کدام به آن شناخت ندارند.

مطابق مدل پنجره جو-هری هر قدر ناحیه عمومی افراد گسترده تر شود توان برقراری ارتباطی آنها بیشتر، انعطاف پذیری در سبک رهبری آنها گسترده تر و حالات من آنها وسیع تر می شود زیرا در این ناحیه طرفین شناخت دارند و امکان بروز تضاد ضعیف است. پس افراد برای افزایش توان ارتباطی خود باید ناحیه عمومی را گسترش دهند. راهکارهای گسترش ناحیه عمومی عبارت اند از:

1- افشا یا خودگشودگی

2- بازخور

افشا یا خودگشودگی یعنی این که فرد (در اینجا مدیر) پیرامون خودش اطلاعات منتشر کند. لازم به ذکر است که افشا باید به موقع و طرفینی باشد یعنی اگر در فرآیند ارتباطات فقط یک طرف اقدام به خودگشودگی نماید و دیگری آن را انجام ندهد ارتباط برقرار نمی شود. افشا باعث پیشروی ناحیه عمومی در خصوصی می شود و ناحیه خصوصی را کوچک می کند.

بازخور باعث گسترش ناحیه عمومی در ناحیه کور می شود.

این مقاله توسط آقای سید حمیدرضا عظیمی نوشته شده است.