سیستم کانبان و جریان تک قطعهای
یک سیستم جریان تولید تک قطعهای وقتی میتواند یک سیستم موجودی صفر باشد که کالاها تنها زمانی تولید شوند که مورد احتیاج مشتری میباشند. برای دستیابی به موجودی صفر تویوتا سیستمی را اجرا نمود که سلولهای تولیدی دارای جریان تک قطعهای هستند. تولید زمانی آغاز میشود که محصول مورد نیاز میباشد. برای دستیابی به موارد مذکور بهترین انتخاب سیستم کانبان است.
مجوز کانبان
در سیستم کانبان یک ظرف پر از قطعات به همراه یک کارت کانبان به هر مرکز کاری تخصیص داده میشود. اگر ظرف کانبان خالی باشد کانبان مجوز تولید واحد های لازم را صادر میکند. حداکثر تعداد واحد های هر قطعه موحود در مراکز کاری برابر با تعداد کانبانهای آن قطعه ضرب در تعداد واحد های مجاز هر کانبان میباشد. هنگامی که تصمیم به تولید یک محصول گرفته میشود، حمل کننده مواد از ایستگاه قبلی مواد مورد نیاز را درخواست میکند. زمانی که این قطعات به ایستگاه تولید بعدی منتقل میشوند، ایستگاه تولید قبلی شروع به جایگزینی این موجودی مینماید. هیچ اطلاعات دیگری از زمانبندی تولید در اختیار ایستگاه تولیدی قرار نمیگیرد. سیستمهای کانبان با استفاده از این روش ساده نیازی به نگهداری اطلاعات مستقیم مرتبط با برنامه تولید بلند مدت و زمانبندی عملیاتی ندارند.
انواع کارت کانبان
کارت های کانبانی که استفاده میشوند به طور عمده در این دو گروه جای میگیرند:
1- کانبان برداشت( Withdrawal Kanban): این کانبان تعداد قطعاتی را که ایستگاه بعدی باید از ایستگاه قبلی خود برداشت نماید مشخص کرده و بین دو ایستگاه در جریان میباشد.
2- کانبان تولید(Production-ordering kanban): این کانبان، تعداد تولید قطعهای را که ایستگاه تولیدی باید به منظور جایگزینی مقادیر برداشت شده تولید کند، مشخض مینماید.
قوانین سیستم کانبان
- هر فرایند باید محصولات لازم را ازفرایند را از فرایند پیشنیاز به مقدار و در زمان لازم برداشت نماید.
- فرایند پیشین باید محصولات خود را به اندازه مقادیر برداشت شده توسط فرایند بعدی تولید کند
- محصولات معیوب هرگز نباید به فرایند بعدی راه یابند.
- تعداد کانبانها باید حداقل شود.
- کانبان ها باید برای انطباق با نوسانات کوچک تقاضا استفاده شود.
الزامات محیطی برای پیاده سازی کانبان
- تقاضا طی یک دوره برنامهریزی تقریبا ثابت باشد.
فرض کنید یک مرکز کاری، دو نوع قطعه A و B را تولید میکند. تقاضای مشتریان تغییر کرده و متقاضی مقدار بیشتری A و مقدار کمتری B هستند. زمان بین دو تقاضای متوالی قطعه A کوتاهتر از حد انتظار شده است. مرکز کاری که انتظار این را نداشت هیچ فطعه ای در دسترس ندارد. تامین قطعه A کم شده و مشتری باید منتظر بماند. بنابر این همه میکوشند تا تولید A را تسریع بخشند. ضمناً در انبار ظرفهای پر از قطعه B موجود است. سیستم کانبان سریعاً خود را اطلاح می کند. تولید قطعه B در صورتی که تقاضایی نداشته باشد، متوقف می شود. در این صورت ظرفیت در دسترس بیشتری برای تولید قطعه A وجود داشته و سیکل زمانی آن کاهش مییابد. اگر نرخ تقاضا در طی یسکل زمانی مینمیم از تعداد کل واحد های مجاز بیشتر شد افتهای مداوم رخ خواهد داد. نهایتاً کانبانهای قطعه A افزایش یافته و تحویل محصول A به مشتری را دچار مشکل میکند. بنابر این سیستم کانبان در محیطهای تولیدی با نرخ بالای تغییرات به خوبی عمل نمیکند.
- زمانهای آماده سازی کوچک باشد.
زمانهای آماده سازی بزرگ منجر به سطوح بالای موحودی میشوند. سیستمهای کانبان نیازماند زمانهای آمادهسازی کوچک میباشند تا مقادیر کوچک تولیدی مجاز شده که بتواند سریعا پاسخگوی تغییرات نرخ تقاضا باشد.
- ظرفیت انعطافپذیر و قابل دسترس
به دلیل نرخ پایین مقدار موجودی و تغییرات پیش بینی نشده تقاضا، سیستم باید توانایی جایگزینی سریع قطعات را داشته و اطلاحات و تنظیمات لازم را در نرخ تولید انواع قطعات ایجاد کند. این مساله مستلزم این است که ماشین الات هواره در دسترس باشند. در چنین سیستمی، خرابی ماشین آلات و مشکلات کیفی مساله ساز هستند.
- نیروی کار منضبط
در سیستم کانبان فرض براین است که کارگران برداشتها را گزارش کرده و قبل از آنکه تولید کنند منتظر دریافت کانبانها میباشند. اگر کارگری قطعاتی را از یک انبار برداشت کند بدون آنکه کانبان مربوطه را رها کرده و تقاضای تولید دوباره کند، فرایند تولید دچار تاخیر شده و در نهایت کمبود رخ خواهد داد. این مشکل باعث میشود که کارگران اعتماد خود را به سیستم از دست داده و بدون مجوز کانبان شروع به تولید کنند. چنین سیستمی منجر به موجودیهای اضافی در انبارهای تولید میشود. اگر تاکید بر بالا نگهداشتن بهده وری وجود داشته باشد کارگران تمایل به تولید بیش از اندازه اقلام تقاضا شده خواهند داشت. در نتیجه موجودی اضافی موجب تاخیر در تولید اقلام مورد نیاز میشود.
مراجع:
Womak J.P. The story of lean production, 1991
این مقاله توسط آقای سید حمیدرضا عظیمی نوشته شده است.